Ortaçağ Almancası, İbranice ve Aşkenazların yaşadıkları ülke dillerinden alıntıların karışımı olan Yidiş, yaklaşık bin yıl boyunca tüm dünya üzerinde milyonlarca Yahudi tarafından konuşuldu. Günümüzde artık gündelik hayatta kullanılmasa da, Aşkenaz kültürünün temel öğelerinden biri olmaya devam ediyor.
Batı ve Doğu Yidiş olarak iki lehçesi bulunan dilin önemli bir kısmını Almanca sözcükler oluşturuyor. Batı Yidişi Almanya’nın yanında İsviçre, Hollanda, Fransa ve Macaristan’da konuşulurken, Doğu Yidişi ise Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde kullanıldı. Elbette Türkiye’de de.
20. yüzyılın başında Yidiş konuşanların sayısı dünya genelinde yaklaşık on bir milyondu. Bugün ise bu sayı on binlere düşmüş durumda. Ancak Aşkenazların kültürel hareketlilikleri sayesinde, pek çok Yidiş sözcük Avrupa dillerinde yaşamaya devam ediyor.
Frayman, Erdal vd. Yüksekkaldırım’da Yüzyıllık Bir Sinagog Aşkenazlar. Tiryaki Yayınları, İstanbul, 2000, s. 43-44.
